Programma Aanpak Veenweiden
Opdrachtgever: Gebiedscommissie Utrecht-West
Het Programma Aanpak Veenweiden was een programma om de bodemdaling in de Westelijke Veenweiden af te remmen en een duurzaam watersysteem te realiseren. Ik heb dit programma opgesteld in opdracht van de Gebiedscommissie Utrecht-West. Na de vaststelling in de gebiedscommissie is het maart 2015 aangeboden aan Gedeputeerde Staten van Utrecht en daar vastgesteld. Daarna heb ik van de gebiedscommissie de opdracht gekregen om het programma uit te voeren. Dat heb ik tot 1 januari 2019 gedaan.
De problematiek van de Veenweiden
Het Westelijke Veenweidengebied is een zeldzaam en waardevol landschapstype met eigen natuurwaarden. De groene vergezichten, de afwisseling van water en smalle kavels, de weidevogels en de koe in de wei worden sterk gewaardeerd. Het gebied heeft echter ook een geheel eigen problematiek. De oxidatie van veen, die gepaard gaat met bodemdaling en uitstoot van broeikasgassen en nutriënten, brengt grote maatschappelijke kosten met zich mee.
Gezamenlijke aanpak
In 2004 ondertekenden de toenmalige Minister van LNV en bestuurders van provincies en gemeenten in het Veenweidengebied de Agenda Westelijke Veenweiden. Deze Agenda vormde het startpunt van een gezamenlijke aanpak van de veenweidenproblematiek. Die aanpak is verder uitgewerkt in een samenhangend geheel van gebiedsprojecten, een stimuleringsprogramma en een innovatieprogramma: het Programma Westelijke Veenweiden.
De doelstellingen van het programma zijn:
- Afremmen van de bodemdaling
- Realisatie van een duurzaam en robuust watersysteem
- Versterking van de ruimtelijke kwaliteit
- Een ontwikkeling naar duurzaam landgebruik
Het Programma Aanpak Veenweiden richtte zich met name op de eerste twee doelstellingen. Met het programma zijn praktijkgerichte pilots aangejaagd en gefinancieerd, waarbij vernieuwing en innovatie centraal staan. Daarbij wordt gebruik gemaakt van alle kennis en ervaring die er al is, door aan te haken bij bestaande ontwikkelingen in het gebied.
Als eerste heb ik een Contourennotitie voor het programma geschreven. Daarna ben ik het programma gaan uitwerken en invullen. De belangrijkste actoren in dit proces waren provincies, gemeenten, waterschappen, boeren, landbouworganisaties en natuurbehoudorganisaties. Draagvlak bij deze organisaties was cruciaal voor het proces. Door middel van interviews met vertegenwoordigers van deze organisaties heb ik de wensen die er leven samengebracht en vertaald in het programma.
Thema's
De Contourennotitie Nadere Programmering Aanpak Veenweiden bevatte vier thema's voor nadere uitwerking van de programmering:
- Het nieuwe melkveebedrijf
Het steunen van de ontwikkeling van de melkveehouderij naar economisch vitale, duurzame bedrijven die in kunnen spelen op nieuwe maatschappelijke eisen, klimaatverandering en het afremmen van bodemdaling.
- Nieuwe teelten
Het zoeken naar nieuwe vormen van landbouw die nieuwe economische perspectieven kunnen bieden voor het gebied en naast, of gecombineerd met, de huidige melkveehouderij kunnen inspelen op de nieuwe maatschappelijke eisen, klimaatverandering en het afremmen van bodemdaling.
- Nieuwe watersystemen
Zoeken naar mogelijkheden om het watersysteem klaar te maken voor de effecten van de klimaatverandering en de functies van het gebied te bedienen tegen aanvaardbare kosten.
- Nieuwe oplossingen voor infrastructuur en bebouwing
Zoeken naar en uittesten van nieuwe invalshoeken bij het omgaan met infrastructuur en bebouwing in het buitengebied.
Download de Contourennotitie Nadere Programmering Aanpak Veenweiden